M. Jarosz, E. Rychlik, A. Cichocka, M. Białkowska228 godzinach snu, po 12–14 godzinach nieprzyjmowania pożywienia, po prze-budzeniu, leżąc na wznak, w warunkach zupełnego spokoju fizycznego i psy-chicznego oraz komfortu cieplnego. Jest główną częścią składową (45–70%) całkowitego wydatku energetycznego (2, 5).Spoczynkowy wydatek energetyczny (Resting Energy Expediture, R EE) obejmuje energię wydatkowaną, kiedy organizm jest w stanie spoczynku, czyli kiedy nie jest wydatkowana energia na żaden wysiłek mięśni. W wielu bada-niach, z praktycznych względów mierzy się spoczynkowy wydatek energe-tyczny zamiast podstawowej przemiany materii.Termogeneza indukowana zimnem oznacza wytwarzanie ciepła w odpo-wiedzi na temperatury środowiska poniżej neutralności termicznej.W ostat-nich dekadach udział termogenezy indukowanej zimnem w TEE zmniejszył się, ponieważ ludzie więcej czasu spędzają w zamkniętych i ogrzewanych pomieszczeniach.Proces przyjmowania pokarmu wymaga energii potrzebnej do trawienia, absorpcji, transportu, przekształcania oraz, kiedy jest to potrzebne, groma-dzenia/przechowywania składników odżywczych. Te procesy metaboliczne zwiększają REE i ten wydatek energetyczny nosi nazwę termicznego efektu pożywienia (TEF). Należy podkreślić, że praca mięśni potrzebna do jedzenia nie jest częścią TEF. Składową całkowitego wydatku energetycznego jest również wydatek energii związany z aktywnością fizyczną (EEPA). Aktywność fizyczna może być zdefiniowana jako każdy ruch wykonywany przez mięśnie szkieletowe, który jest związany z wydatkiem energii. W praktyce, aktywność fizyczną w codziennym życiu dzielimy na wszelkie czynności fizyczne dnia codzien-nego, na przykład: pracę zawodową, przemieszczanie się z domu do pracy//sklepu i z powrotem, przemieszczanie się dzieci do szkoły lub na zajęcia poza-lekcyjne, czynności związane z utrzymaniem porządku w domu, opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny oraz aktywność fizyczną uprawianą rekreacyjnie, która jest zaplanowana i powtarzana.Poziom aktywności fizycznej (Physical Activity Level, PAL) jest definio-wany jako stosunek całkowitego do spoczynkowego wydatku energetycznego w ciągu 24 godzin i odnosi się do tej części TEE, która wynika z aktywności fizycznej. Termogeneza adaptacyjna jest definiowana jako ciepło, które można dodać lub nie do normalnej termogenetycznej odpowiedzi na pożywienie i/lub zimno w celu lepszego dostosowania wydatku energetycznego do potrzebnego bilansu energetycznego (6, 7). Kilka badań przeprowadzonych w ostatnich latach suge-ruje, że mitochondrialne niezwiązane białka w brązowej tkance tłuszczowej (8, 9) i szkieletowa tkanka mięśniowa u osób dorosłych (6) mogą odpowiadać w największym stponiu za termogenezę adaptacyjną. W normalnych warun-23Energiakach, u osób zdrowych, termogeneza adaptacyjna nie jest znaczącym skład-nikiem TEE.
DefinicjeKwasy tłuszczowe (Fatty Acids, FA) to jednokarboksylowe związki alifa-tyczne różniące się między sobą długością łańcucha węglowego i ilością niena-syconych (podwójnych) wiązań występujących pomiędzy atomami węgla. W zależności od pozycji pierwszego podwójnego wiązania, licząc od węgla terminalnej grupy metylowej (-CH3), który nazywa się węglem omega, roz-różnia się kwasy tłuszczowe należące do rodzin omega-3 (n-3), omega-6 (n-6) oraz omega-9 (n-9). Do najważniejszych długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłusz-czowych omega-3 (Long Chain Polyunsaturated Fatty Acids, LC-PUFA n-3) należy niewątpliwie kwas α-linolenowy (ALA, C18:3 n-3) i kwas dokozahek-saenowy (DHA, C22:6 n-3). ALA jest to 18-węglowy związek z 3 podwójnymi wiązaniami, który jest prekursorem kwasów należących do rodziny ome-ga-3. DHA posiada łańcuch węglowy zbudowany z 22 atomów węgla z 6 nie- nasyconymi wiązaniami.Ze względu na brak w organizmie człowieka układów enzymatycznych zdolnych do wprowadzania wiązań podwójnych w pozycji n-3 i n-6 łańcucha węglowego kwasy, α-linolenowy i linolowy (LA, 18:2 n-6) nie mogą być synte-tyzowane de novo, a ich jedynym źródłem jest dieta. Z tego powodu obydwa ww. kwasy, będące prekursorami rodzin odpowiednio n-3 i n-6, określane są jako niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) (1)